Πρόωρη εμμηνόπαυση

Η φυσιολογική ηλικία εμφάνισης της εμμηνόπαυσης στη χώρα μας κυμαίνεται γύρω στα 50 έτη. Όταν όμως η λειτουργία των ωοθηκών σταματά πριν τα 40, τότε μιλάμε για πρόωρη εμμηνόπαυση ή πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια. Σε αυτή την κατάσταση, οι ωοθήκες παύουν να παράγουν ωάρια και ορμόνες. Η ωοθηκική ανεπάρκεια διακρίνεται σε δύο μορφές:

1. Πρωτοπαθής ωοθηκική ανεπάρκεια:

Εμφανίζεται όταν η περίοδος δεν ξεκινήσει ποτέ. Αυτό μπορεί να συμβεί λόγω απουσίας ή ατελούς ανάπτυξης των ωοθηκών, χρωμοσωμικών διαταραχών (όπως στο σύνδρομο Turner), ορμονικών δυσλειτουργιών ή αυτοάνοσων νοσημάτων. Αν λείπει η μήτρα, ακόμη κι αν οι ωοθήκες λειτουργούν, εμμηνορρυσία δεν μπορεί να υπάρξει.

2. Δευτεροπαθής ωοθηκική ανεπάρκεια:

Στην περίπτωση αυτή, η γυναίκα έχει φυσιολογικό κύκλο, αλλά η λειτουργία των ωοθηκών διακόπτεται πρόωρα, πριν την ηλικία των 40.

Αιτίες της πρόωρης εμμηνόπαυσης

Στις περισσότερες γυναίκες δεν εντοπίζεται συγκεκριμένος παράγοντας. Παρ’ όλα αυτά, πιθανοί λόγοι περιλαμβάνουν:

* Υστερεκτομή (η περίοδος σταματά ακόμη κι αν δεν αφαιρεθούν οι ωοθήκες)

* Επεμβάσεις στις ωοθήκες, κυρίως για ενδομητρίωση

* Χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία στην περιοχή της πυέλου

* Φαρμακευτικές θεραπείες που επηρεάζουν προσωρινά τη λειτουργία των ωοθηκών

* Χρωμοσωμικές ανωμαλίες, όπως το σύνδρομο Turner

* Αυτοάνοσα νοσήματα που «στοχεύουν» τα ωοθυλάκια

* Κληρονομικότητα (πρόωρη εμμηνόπαυση σε μητέρα ή αδελφές)

Συμπτώματα που μπορεί να εμφανιστούν

Τα σημάδια είναι παρόμοια με εκείνα της φυσιολογικής εμμηνόπαυσης και οφείλονται στη μείωση των οιστρογόνων:

* Αλλαγές στη συχνότητα και ποσότητα της περιόδου

* Εξάψεις και επεισόδια έντονης ζέστης

* Κολπική ξηρότητα και πόνος στη σεξουαλική επαφή

* Ήπια ακράτεια ούρων

* Αλλαγές στη διάθεση, ευερεθιστότητα ή μελαγχολία

* Μειωμένη libido

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Ο γυναικολόγος θα προχωρήσει σε κλινική εξέταση και διακολπικό υπερηχογράφημα, ώστε να αξιολογηθεί το ενδομήτριο και οι ωοθήκες.

Στη συνέχεια, γίνονται αιματολογικές εξετάσεις:

* FSH: αυξημένες τιμές υποδεικνύουν εξάντληση των ωοθηκών

* AMH: χαμηλά επίπεδα αντιστοιχούν σε χαμηλό απόθεμα ωαρίων

* Έλεγχος θυρεοειδούς και προλακτίνης

* Έλεγχος για αυτοάνοσα νοσήματα

* Καρυότυπος όταν η κατάσταση εμφανίζεται σε ηλικία κάτω των 30

Ποιες είναι οι συνέπειες;

Οι χαμηλές ορμόνες αυξάνουν τον κίνδυνο για:

* Οστεοπόρωση

* Καρδιαγγειακά νοσήματα

* Υπογονιμότητα – συχνά απαιτείται δωρεά ωαρίων για επίτευξη εγκυμοσύνης

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η λειτουργία των ωοθηκών μπορεί να ενεργοποιηθεί ξανά, με πιθανότητα αυτόματης εγκυμοσύνης περίπου 10–20%.

Αντιμετώπιση

Η βασική θεραπεία είναι η ορμονική υποκατάσταση, η οποία αναπληρώνει τις ορμόνες που φυσιολογικά παράγουν οι ωοθήκες.

Μπορεί να δοθεί είτε ως Ορμονική Θεραπεία Υποκατάστασης είτε με αντισυλληπτικά.

Η θεραπεία συνιστάται να συνεχίζεται μέχρι την ηλικία της φυσιολογικής εμμηνόπαυσης (περίπου 50 ετών), ώστε να μειωθούν οι μακροχρόνιοι κίνδυνοι.